Өгүүллийн гарчиг:
Хятадын Баруун Чинлингийн ороген бүслүүрийн баруун хойд хэсэг дэх алтны ордуудын гүн эх үүсвэр бүс ба шингэний урсгалын замууд

Товч агуулга:

Палео-Тетис тэнгисийн хаагдалтай холбоотой ашигт малтмалын хуримтлалын талаарх мэдлэг одоогоор хязгаарлагдмал байна. Гэвч тус тэнгисийн хаагдлын улмаас Хятадын төв хэсэгт орших Баруун Чинлингийн ороген бүслүүр нь олон удаагийн хавтангийн шурган нэвтрэх ба мөргөлдөх (subduction–collision) үйл явцыг туулж, Мезозойн эхэн үеийн олон металл агуулсан хүдэржилт үүсэх нөхцөлийг бүрдүүлжээ. Ялангуяа Тонгрэн–Шяхэ–Хэзуо бүс нь Хятадын алтны хамгийн чухал бүсүүдийн нэгт тооцогддог.

Гэсэн ч алт агуулсан шингэн (Au-bearing fluids)-ийн гарал үүсэл болон тэдгээрийн гүний эх үүсвэрээс эх газрын царцдасаар дамжин гарч ирэх дамжих механизм, замнал нь тодорхойгүй байсаар байна.

Судалгааны арга зүй:

Судлаачид энэхүү асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд:

• Соронзон теллурын (MT) дүрслэл

• Гүн геофизикийн ойлтын профайл (seismic reflection)
  ...хослуулан, алтны хүдэржилтийн бүсийн доорх царцдасын гүний бүтцийг судалжээ.

Үр дүн:

• 18–50 км гүнд <20 Ω⋅m дамжуулалттай өндөр цахилгаан дамжуулалттай бүс илрүүлсэн. Энэ нь шурган нэвтэрсэн эх газрын царцдасын урд талд орших бөгөөд алт агуулсан шингэний гүн эх сурвалж байж болзошгүй.

• Энэ шингэний эх үүсвэр нь Триасын үеийн хавтангийн шурган нэвтрэл ба дегидратаци (devolatilization) зэрэг шингэн ялгаруулах процессуудтай холбоотой.

• Мөн дээрх бүсээс дээш чиглэсэн босоо дамжуулах бүсүүд (conductors) илэрсэн нь алт агуулсан шингэн гадаргууд хүрэх замнал байж болохыг харуулсан. Энэ нь гадаргуу дээрх алтны ордуудын тархалттай нийцдэг.

Дүгнэлт:

Баруун Чинлингийн ороген систем нь:

• Алтны шингэний эх сурвалжийг бүрдүүлсэн

• Шингэн дээш урсах замыг хөгжүүлсэн

• Ингэснээр Тонгрэн–Шяхэ–Хэзуо бүсэд алтны орд үүсэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн.

Өгүүллийг бүтэн үзэх холбоос: https://doi.org/10.1130/B38211.1